Klinkt jouw gitaar opeens minder zuiver? Hoor je een vervelend gerammel of gezoem bij bepaalde noten? Dan heb je waarschijnlijk last van fretbuzz. Dit gebeurt wanneer de snaren tegen de frets trillen in plaats van vrij te klinken. Gelukkig is fretbuzz meestal goed op te lossen.
In dit artikel leggen we uit hoe je de oorzaak van fretbuzz kunt achterhalen en wat je eraan kunt doen. Van het controleren van je hals en frets tot het verbeteren van je speeltechniek, met deze tips krijg je jouw gitaar weer netjes klinkend.
Diagnose: waar komt fretbuzz vandaan?
Als je snaren rammelen of zoemen tegen de frets, kan dat verschillende oorzaken hebben. Om het probleem goed op te lossen, moet je eerst uitvinden waar het vandaan komt. Met de volgende stappen kun je systematisch onderzoeken wat er aan de hand is.
Open snaar en gevingerd controleren
Speel elke snaar eerst los (open) en luister of je daar al rammelen hoort. Doe dit vervolgens ook terwijl je op verschillende frets speelt. Zo ontdek je of het probleem alleen bij bepaalde frets of snaren optreedt, of over de hele hals.
Controleer de halsdoorbuiging (neck relief)
De hals van je gitaar hoort licht gebogen te zijn. Als de hals te recht staat of zelfs bol naar achter buigt (backbow), raken de snaren sneller de frets.
Zo controleer je dit:
- Druk de laagste snaar in op de eerste en de laatste fret tegelijk.
- Kijk ter hoogte van de 7e tot 9e fret of er ruimte zit tussen de snaar en de frets.
- Een kleine opening (ongeveer een halve millimeter) is normaal. Zit er geen ruimte tussen, dan is de hals waarschijnlijk te recht.
Meet de actie
De “actie” is de afstand tussen de snaren en de frets. Als deze afstand te klein is, krijg je sneller fretbuzz.
Zo meet je het:
- Pak een liniaal of voelermaten.
- Meet de afstand tussen de bovenkant van de 12e fret en de onderkant van de snaar.
- Voor elektrische gitaren is ongeveer 1,5 tot 2 mm gebruikelijk, voor akoestische gitaren iets hoger (2 tot 2,5 mm).
Inspecteer de frets
Soms zijn niet de snaren het probleem, maar de frets zelf. Een fret die iets hoger ligt dan de rest zorgt voor buzz op de frets ervoor.
Hoe controleer je dit:
- Gebruik een “fret rocker” of een rechte liniaal over drie frets tegelijk.
- Wiebelt de liniaal? Dan is er een ongelijke fret.
Controleer snaren en techniek
Tot slot kunnen je snaren en speeltechniek een rol spelen:
- Oude of versleten snaren geven sneller buzz.
- Te dunne snaren buigen makkelijker, wat sneller tot fretbuzz leidt.
- Speel je met harde slagen of druk je te zacht op de frets? Ook dan ontstaat er sneller buzz.
Door deze vijf punten systematisch na te lopen, weet je meestal precies wat er aan de hand is. In de volgende sectie leggen we uit hoe je elk probleem kunt aanpakken.
Oplossingen per oorzaak
Als je eenmaal weet wat de oorzaak van de fretbuzz is, kun je gericht aan de slag. Hieronder lees je hoe je de meest voorkomende problemen oplost.
Halsdoorbuiging aanpassen
Een veelvoorkomende oorzaak van fretbuzz is een te rechte hals of zelfs een lichte backbow. Dit kun je corrigeren met de truss rod (halspen).
Wat doet de truss rod?
De truss rod zorgt ervoor dat je de kromming van de hals kunt bijstellen:
- Bij te weinig relief (te rechte hals of backbow) draai je de truss rod linksom (tegen de klok in) om de hals iets meer kromming te geven.
- Bij te veel relief (te bolle hals) draai je de truss rod rechtsom (met de klok mee).
Hoe pas je het aan?
- Draai de truss rod in kleine stapjes, maximaal een kwart slag per keer.
- Laat de gitaar daarna even rusten, zodat het hout zich kan aanpassen.
- Controleer opnieuw de halsdoorbuiging zoals in de diagnose uitgelegd.
Actie verhogen
Als je actie te laag staat, raken de snaren sneller de frets. Dit kun je verhelpen door de actie iets te verhogen.
Elektrische gitaar
Bij elektrische gitaren verstel je de hoogte van de snaren via de brugzadels:
- Gebruik een passende inbussleutel.
- Draai de schroefjes op het zadel iets omhoog.
- Controleer telkens of de buzz verdwenen is en of het speelcomfort nog goed is.
Akoestische gitaar
Bij akoestische gitaren moet je vaak de saddle aanpassen:
- Als je een uitneembare saddle hebt, kun je deze verhogen met een shim (dun plaatje).
- Bij vaste saddles of als je meer speling wilt, kun je overwegen de saddle te vervangen door een iets hogere.
Let op: als je twijfelt, laat dit werk liever door een gitaarbouwer of -technicus uitvoeren.
Frets egaliseren
Ongelijke frets veroorzaken vaak plaatselijke fretbuzz. Dit probleem kun je oplossen door de frets te egaliseren (“fret leveling”).
Wanneer moet je frets egaliseren?
- Als je bij het controleren met een fret rocker beweging opmerkt.
- Als de fret zichtbaar hoger of lager ligt dan zijn buren.
Hoe werkt fret leveling?
- Met een vlakke vijl of speciale fret leveling tool schuur je de frets tot ze gelijk liggen.
- Daarna gebruik je een crowning tool om de fret weer mooi rond te maken.
- Tot slot polijst je de frets voor soepel speelcomfort.
Fret leveling is specialistisch werk. Als je hier geen ervaring mee hebt, is het verstandig dit door een professional te laten doen.
Snaren vervangen
Oude of versleten snaren kunnen sneller fretbuzz veroorzaken. Dit komt doordat ze vlakke plekken of oneffenheden ontwikkelen.
Wanneer moet je snaren vervangen?
- Als ze zichtbaar dof of verkleurd zijn.
- Als je merkt dat ze sneller zoemen of ratelen.
- Bij twijfel: vervang ze preventief elke paar maanden, afhankelijk van hoe vaak je speelt.
Welke snaren zijn geschikt?
- Voor standaard stemmingen: gebruik normale snaarsterktes.
- Voor drop tunings of lagere stemmingen: kies iets dikkere snaren. Deze geven meer spanning en minder kans op buzz.
Techniek verbeteren
Soms ligt het niet aan de gitaar, maar aan je speeltechniek. Kleine aanpassingen kunnen dan al veel verschil maken.
Fretdruk
- Zorg dat je je vinger net achter de fret plaatst, niet te ver naar achter.
- Druk stevig genoeg om zuiver contact te maken, maar niet onnodig hard.
Slagtechniek
- Speel met gecontroleerde aanslagen.
- Vermijd te harde slagen, vooral op de lagere snaren.
- Experimenteer met je plectrum en hoe je het vasthoudt.
Controleer nut en hardware
Tot slot kunnen andere onderdelen van je gitaar fretbuzz veroorzaken:
Nut (kam bij de kop)
- Controleer of de snaren in de sleuven goed liggen.
- Als een sleuf te diep is, kan de snaar al bij de eerste fret buzz geven.
- Tijdelijke oplossing: een klein stukje papier onder de snaar in de sleuf.
- Permanente oplossing: de nut laten vervangen of laten opvullen door een technicus.
Losse hardware
- Controleer of alle schroeven vastzitten (brug, stemmechanieken, strap pins).
- Een rammelend onderdeel kan fretbuzz nabootsen.
Door deze oplossingen stap voor stap toe te passen, kun je de meeste oorzaken van fretbuzz verhelpen.
Preventie: hoe voorkom je fretbuzz?
Fretbuzz helemaal voorkomen is natuurlijk het beste. Met een paar eenvoudige gewoontes en controles houd je je gitaar in topconditie.
Regelmatig onderhoud
Laat je gitaar regelmatig afstellen, zeker als je veel speelt of wisselt tussen verschillende stemmingen. Een jaarlijkse professionele setup helpt om de halsdoorbuiging, actie en fretconditie op peil te houden.
Stabiele luchtvochtigheid
Gitaren van hout reageren sterk op veranderingen in temperatuur en luchtvochtigheid. Schommelingen kunnen de hals vervormen of de frets laten uitsteken.
- Bewaar je gitaar bij voorkeur in een ruimte met een constante luchtvochtigheid van ongeveer 45-55 procent.
- Gebruik indien nodig een luchtbevochtiger of -ontvochtiger in je gitaarhoes.
Geschikte snaren kiezen
Gebruik snaren die passen bij je speelstijl en stemming:
- Standaardstemming: normale snaarsterktes.
- Drop tuning of lage stemming: kies dikkere snaren voor voldoende spanning.
- Vervang je snaren op tijd, voor ze versleten raken.
Let op stemgedrag
Wanneer je vaak van stemming wisselt (bijvoorbeeld van standaard naar drop D of C), verandert de spanning op de hals. Controleer na zo’n wissel altijd of de halsdoorbuiging en actie nog goed zijn.
Speeltechniek onderhouden
Ook bij het spelen zelf kun je fretbuzz voorkomen:
- Druk met voldoende kracht net achter de fret.
- Houd je aanslag gecontroleerd.
- Experimenteer met verschillende plectrums en slagtechnieken.
Met deze tips blijft je gitaar in goede conditie en houd je fretbuzz zoveel mogelijk buiten de deur.
Samenvatting & vervolgstappen
Fretbuzz kan verschillende oorzaken hebben. Gelukkig is het met een systematische aanpak meestal goed te verhelpen. Hier nog even de belangrijkste punten op een rij:
- Diagnose: Speel alle snaren open en gevingerd. Controleer halsdoorbuiging, actie, frets, snaren en je speeltechniek.
- Halsdoorbuiging aanpassen: Met kleine stappen de truss rod bijstellen voor de juiste kromming.
- Actie verhogen: Brugzadels of saddle aanpassen als de snaren te laag staan.
- Frets egaliseren: Bij ongelijke frets professioneel fret leveling overwegen.
- Snaren vervangen: Gebruik passende, nieuwe snaren met voldoende spanning.
- Techniek verbeteren: Zorg voor gecontroleerde fretdruk en aanslag.
- Hardware controleren: Check de nut en losse onderdelen.
Wanneer naar een professional?
Sommige aanpassingen kun je prima zelf doen. Denk aan het vervangen van snaren, het afstellen van de brug of kleine aanpassingen aan je speeltechniek.
Bij ingrijpendere zaken zoals het bijstellen van de truss rod, fret leveling of het vervangen van de nut is het verstandig om een ervaren gitaartechnicus in te schakelen.
Met deze kennis en tips kun je zelf aan de slag om fretbuzz te voorkomen of op te lossen. Zo klinkt jouw gitaar weer optimaal en speel je met meer plezier.
FAQ
Een heel lichte fretbuzz direct na het aanslaan van de snaar kan op sommige gitaren normaal zijn, vooral als je een extreem lage actie hebt ingesteld. Zolang het geluid niet hoorbaar is via een versterker (bij elektrische gitaren) of niet stoort in je spel, is dit geen probleem.
Nee, niet per se. De truss rod aanpassen is slechts één van de mogelijke oplossingen. Controleer eerst of de actie nog goed staat, de snaren niet versleten zijn en of je speeltechniek in orde is. Pas als je weet dat de hals te recht staat, kun je overwegen de truss rod bij te stellen.
Polijsten zorgt ervoor dat je frets glad en comfortabel aanvoelen, maar lost fretbuzz alleen op als het wordt veroorzaakt door kleine oneffenheden of bramen op de frets. Bij echt ongelijke frets is egaliseren nodig.
Niet altijd. Dikkere snaren staan wel iets strakker en kunnen daardoor minder snel gaan rammelen, vooral bij lage stemmingen. Maar ook met normale snaren kun je een fretbuzzvrije setup bereiken als de hals en de actie goed zijn afgesteld.
Een jaarlijkse setup is voor de meeste gitaristen voldoende. Speel je veel, wissel je vaak van stemming of merk je veranderingen in het speelgevoel? Dan kan het nuttig zijn dit vaker te doen.
and then