Hoe onderhoud je je gitaar?

Een gitaar is een gevoelig instrument. Temperatuur, vocht en slijtage kunnen de klank en bespeelbaarheid aantasten. Vooral hout en snaren reageren sterk op omgevingsfactoren zoals droge lucht, temperatuurschommelingen of vochtige ruimtes. Wie zijn gitaar goed verzorgt, voorkomt kromgetrokken halzen, gebarsten laklagen of vastgeroeste stemmechanieken.

Met een paar simpele gewoontes blijft je gitaar langer mooi, klinkt hij beter en speel je prettiger. Denk aan regelmatig schoonmaken, zorgvuldig stemmen en je gitaar goed opbergen. Ook kleine handelingen zoals je snaren op tijd vervangen of een doekje over de hals halen maken op lange termijn een groot verschil.

Onderhoud hoeft gelukkig niet ingewikkeld te zijn. Het begint al met je gitaar op de juiste plek bewaren, even afnemen na het spelen en regelmatig controleren of alles nog goed werkt. Op deze pagina lees je waar je op kunt letten en hoe je met minimale moeite veel problemen voorkomt. Zelfs als je geen technische achtergrond hebt, kun je met deze tips jarenlang plezier houden van je instrument.

Schoonmaken na het spelen

Een simpele gewoonte die veel verschil maakt: veeg je gitaar na het spelen altijd even af. Tijdens het spelen komen er zweet, huidvet en stof op je snaren, hals en body. Als je die resten laat zitten, kan dat op den duur je snaren aantasten en het hout doffer maken. Een zachte, droge doek — liefst van microvezel — is al genoeg om het ergste vuil te verwijderen.

Let extra op de snaren en het gebied rond de frets. Daar hopen vet en vuil zich het snelst op. Door even schoon te maken verleng je de levensduur van je snaren én blijft je toets fijner aanvoelen. Vergeet ook de achterkant van de hals niet: dat is een plek die vaak wordt overgeslagen, terwijl je daar juist veel contact mee hebt.

Gebruik geen schoonmaakmiddelen of vochtige doeken voor dit dagelijkse onderhoud. Gewoon droog afnemen is in de meeste gevallen voldoende. Wil je toch iets grondiger schoonmaken, bewaar dat dan voor een aparte onderhoudsbeurt zoals beschreven in de dieptereiniging. Deze dagelijkse stap is klein, maar zorgt ervoor dat je gitaar langer goed blijft klinken en prettig speelt.

Snaren vervangen

Snaren zijn het meest actieve onderdeel van je gitaar. Ze worden constant aangeslagen, gebogen en gestemd. Na verloop van tijd verliezen ze hun helderheid, gaan ze roesten of klinken ze dof. Dat heeft invloed op hoe je speelt en hoe je gitaar klinkt. Als je merkt dat het stemmen lastiger gaat of dat akkoorden minder sprankelen, is het tijd om je snaren te vervangen.

Voor de meeste gitaristen geldt dat elke paar maanden een nieuwe set snaren nodig is. Speel je dagelijks, dan zelfs vaker. Akoestische en elektrische gitaren gebruiken verschillende types snaren, dus let goed op de verpakking. Gebruik een snarenwinder en een kniptang om het klusje makkelijker te maken. Wie vaker snaren vervangt, doet er goed aan om altijd een reserveset in huis te hebben.

Door je snaren op tijd te vernieuwen voorkom je frustratie, blijft je sound fris en blijft je gitaar prettig spelen. Op de pagina over gitaar stemmen zie je ook wanneer snaren niet meer goed reageren en hoe je ze veilig verwijdert en monteert.

Dieptereiniging van body en toets

Naast het dagelijks afnemen van je gitaar is het goed om af en toe een grondige schoonmaakbeurt in te plannen. Vet, stof en vuil hopen zich vooral op rond de snaren, frets en brug. Met een zachte microvezeldoek en een speciaal reinigingsmiddel voor gitaren verwijder je aanslag zonder het hout te beschadigen.

Let goed op het type hout van je toets. Een toets van palissander of ebben mag je voorzichtig insmeren met een beetje toetsolie. Dit voorkomt uitdroging en barstjes. Gebruik hiervoor nooit gewone meubelolie of schoonmaakmiddelen voor in huis, want die kunnen het hout aantasten of een vettige laag achterlaten.

Vergeet bij het reinigen ook niet de achterkant van de hals, de stemmechanieken en de ruimte onder de snaren. Een tandenborstel of wattenstaafje helpt om vuil uit lastige hoekjes te krijgen. Maak altijd droog na, zodat er geen vocht achterblijft. Een goed onderhouden toets voelt glad aan en ziet er levendig uit — geen doffe, uitgedroogde plekken.

Door regelmatig goed schoon te maken, blijft je gitaar niet alleen mooier, maar merk je ook sneller als er ergens iets loszit of versleten is.

De juiste gereedschappen

Voor goed gitaaronderhoud heb je geen grote gereedschapskist nodig, maar een paar handige hulpmiddelen maken het werk wel makkelijker. Een snarenwinder bijvoorbeeld versnelt het vervangen van snaren aanzienlijk. Je hoeft minder te draaien en het is beter voor je pols. Een kniptang is essentieel om overtollige snaaruiteinden netjes weg te knippen, zodat ze niet in je vingers prikken of schade veroorzaken aan je tas of koffer.

Verder is een stemapparaat of clip-on tuner onmisbaar. Niet alleen om goed te klinken, maar ook om de spanning op de hals in de gaten te houden. Voor wie iets verder wil gaan, zijn er kleine onderhoudssets te koop. Daarin zitten meestal kruiskopschroevendraaiers, poetsdoekjes, fretpolijstpads, toetsolie en soms zelfs een halssteun voor tijdens het werk. Zulke sets zijn ideaal als je je gitaar zelf wilt leren afstellen of regelmatig snaren vervangt.

Heb je meerdere gitaren of speel je veel? Dan is het handig om je eigen kleine onderhoudshoekje in te richten. Zo liggen je spullen altijd bij de hand en hoef je minder vaak iets uit te stellen. In veel starterspakketten zitten al een paar van deze items inbegrepen — handig als je net begint en nog geen losse accessoires hebt verzameld.

Afstelling van hals en brug

De afstelling van je gitaar bepaalt in grote mate het speelcomfort. Als de snaren te hoog liggen, moet je harder drukken en raak je sneller vermoeid. Liggen ze te laag, dan gaan ze al snel rammelen of tegen de frets aan slaan. Ook intonatie is belangrijk: als akkoorden hoger op de hals vals klinken, kan het zijn dat de brug of de hals moet worden bijgesteld.

Voor kleine aanpassingen zoals het iets verlagen van de brug of het bijdraaien van de truss rod (de halspen), heb je meestal een inbussleutel nodig. Maar pas op: als je niet precies weet wat je doet, kun je meer kwaad dan goed doen. Twijfel je, dan is het slim om dit over te laten aan een gitaarwinkel of ervaren technicus.

Het is wel handig om te weten wat een goede afstelling is, zodat je kunt herkennen wanneer er iets niet klopt. Bijvoorbeeld: blijven snaren snel ontstemmen? Doet de gitaar pijn aan je vingers? Klinken barré-akkoorden op de bovenste frets altijd onzuiver? Dat zijn allemaal signalen dat de afstelling niet optimaal is. Door hier regelmatig aandacht aan te besteden, blijft je gitaar fijn spelen en blijf je zelf gemotiveerd om te oefenen.

Opslag en luchtvochtigheid

Waar je je gitaar bewaart, heeft meer invloed dan veel mensen denken. Hout is gevoelig voor temperatuurwisselingen en luchtvochtigheid. Zet je gitaar daarom nooit in de buurt van een verwarming, open raam of in direct zonlicht. In de zomer kan een raamkozijn je gitaar doen uitdrogen, terwijl het in de winter juist te droog wordt door centrale verwarming.

De ideale luchtvochtigheid voor een gitaar ligt tussen de 45 en 55 procent. In te droge lucht kunnen er haarscheurtjes in het hout ontstaan, vooral in het bovenblad van een akoestische gitaar. In vochtige omstandigheden kunnen lijmverbindingen loslaten of metalen onderdelen gaan roesten. Een eenvoudige hygrometer kan je helpen om het klimaat in je kamer in de gaten te houden.

Is de lucht te droog? Gebruik dan een speciale gitaar-humidifier. Die plaats je in de koffer of zelfs in de klankkast bij akoestische gitaren. Voor elektrische gitaren volstaat vaak al een gesloten ruimte met een luchtbevochtiger. Door je gitaar op een stabiele plek te bewaren — bij voorkeur in een gigbag of koffer — voorkom je veel ellende op lange termijn.

Veelgemaakte fouten

Ook met goede bedoelingen kun je je gitaar beschadigen. Een klassieke fout is het schoonmaken met agressieve huishoudmiddelen. Spiritus, allesreiniger of glasreiniger kunnen de lak aantasten en het hout uitdrogen. Gebruik dus altijd producten die speciaal voor gitaren zijn bedoeld, of houd het bij een droge doek.

Een andere veelgemaakte fout is het te strak opwinden van snaren bij het vervangen. Hierdoor ontstaan er scherpe hoeken bij de stemmechanieken, wat de kans op snaarbreuk vergroot. Zorg ervoor dat snaren netjes opwinden en niet over zichzelf kruisen. Dit voorkomt ook stemproblemen.

Ook het langdurig laten zitten van oude snaren kan problemen opleveren. Ze kunnen gaan vastkleven in de kam of brug, waardoor stemmen lastiger wordt. Daarnaast vergeten veel gitaristen de achterkant van de hals en de stemmechanieken schoon te maken — plekken die wel veel worden aangeraakt en daardoor vuil verzamelen.

Tot slot: laat je gitaar niet los op de bank of tegen de muur staan. Eén onhandige beweging en hij ligt op de grond. Gebruik altijd een standaard of hang hem aan de muur. Het lijkt overdreven, maar het voorkomt veel schade — zeker bij kinderen of huisdieren in huis.

Onderhoud als routine

Goed onderhoud hoeft geen grote klus te zijn. Als je regelmatig kleine handelingen uitvoert, blijft je gitaar vanzelf in topvorm. Maak er een gewoonte van om tijdens het stemmen of spelen even op te letten of alles nog goed werkt. Hoor je iets ratelen? Is een snaar stroever dan normaal? Voelt de hals ineens anders aan? Dit soort signalen zijn vaak het begin van grotere problemen — en dus het ideale moment om in te grijpen.

Plan om de paar maanden een iets uitgebreidere controle in. Kijk dan naar de slijtage van je snaren, of er stofophopingen zijn rond de brug en stemmechanieken, en of de hals nog recht staat. Als je merkt dat er iets afwijkt, kun je het meestal zelf verhelpen of op tijd hulp inschakelen.

Door onderhoud als routine in te bouwen, verklein je de kans op dure reparaties of onverwachte problemen. Bovendien voelt een goed onderhouden gitaar prettiger aan en blijf je sneller gemotiveerd om te oefenen. Het is een kleine investering in tijd die zich ruimschoots terugbetaalt in speelplezier.